Bệnh nhân tự kểm soát giảm đau (tiếng anh: Patient patient controlled analgesia – PCA) là tên gọi của phương pháp giảm đau mà người bệnh có thể tự điều chỉnh được mức độ thuốc giảm đau cho mình dựa trên cơ sở cảm giác đau của bản thân. Nói đơn giản, phương pháp này thường sử dụng cơ chế truyền thuốc có chức năng cho phép bệnh nhân tự quản lý tốc độ dịch truyền (dòng truyền liên tục – Continous) vào cơ thể hoặc gia tăng lượng thuốc (dòng truyền Bolus) trong trường hợp cảm giác đau sâu. Hiện nay, các thiết bị hỗ trợ PCA đang dần trở phổ biến dưới dạng bơm truyền điện hay cơ chế bơm truyền cơ học.

Cơ chế giảm đau theo phương pháp Bệnh nhân tự kiểm soát

Chỉ định sử dụng phương pháp bệnh nhân tự kiểm soát giảm đau: Các trường hợp giảm đau hậu phẫu, giảm đau kéo dài,…

Các ưu thế của phương pháp bệnh nhân tự kiểm soát giảm đau:

- Bệnh nhân tự quyết định được lượng thuốc giảm đau truyền liên tục vào cơ thể hoặc khi nào cần tiêm gia tăng thuốc kịp thời theo cảm giác đau của mình, giúp tăng hiệu quả giảm đau với liều lượng nhỏ.

- Cơ chế truyền được thiết lập chính xác theo tính toán của bác sỹ với liều lượng nhỏ, nhanh thuốc giảm đau. Liệu trình truyền liên tục và lâu dài tùy theo dung tích bình chứa và tốc độ dòng chảy.

- Không bắt buộc bênh nhân phải nằm trên giường để truyền thuốc. Không yêu cầu đặt bình truyền ở trên cao.

- Giải phóng thời gian làm việc của bác sỹ, điều dưỡng.

Những lưu ý khi sử dụng phương pháp bệnh nhân tự kiểm soát giảm đau:

- Có thể dẫn đến tình trạng lạm dụng thuốc giảm đau. Do đó, các thiết bị PCA cần được thiết kế cơ chế khóa đường truyền (lock-out) phù hợp.

- Các phản ứng phụ khi sử dụng thuốc giảm đau như: Ngứa, buồn nôn và ói mửa, … Nhưng sẽ xuất hiện ít hơn do liều sử dụng nhỏ và truyền lâu.

- Không sử dụng trong trường hợp bệnh nhân không tỉnh táo, hôn mê hay đang sử dụng máy thở kéo dài; các cơn đau do ho, di truyền, vật lý trị liệu…